ZAIDI YA 90% YA WAKAZI WA GAZA WAKO HATARINI

 Hali ya kibinadamu huko Gaza iko katika kiwango cha kutisha, ikichochewa na vita vinavyoendela, mizinga ya Israel, na vizuizi vikali vya misaada. Hapa kuna maelezo ya ziada kuhusu hali ya sasa kulingana na taarifa zilizopo:

1. Famine na Uhaba wa Chakula:
   • Zaidi ya 90% ya wakazi wa Gaza, takriban watu milioni 1.9, wanakabiliwa na njaa kali (IPC Phase 3 au zaidi). Takriban 470,000 (22% ya idadi ya watu) wako kwenye hatua ya janga la njaa (IPC Phase 5), na hatari ya njaa kali ikiwa karibu, hasa kaskazini mwa Gaza.
   • Tangu Machi 2, 2025, Israel ilizuia kabisa misaada ya kibinadamu kwa wiki 11, na kusababisha upungufu wa chakula, maji, mafuta, na vifaa vya matibabu. Hata baada ya kuanza tena kwa misaada kidogo mnamo Mei 19, tani 9,000 za unga wa ngano zimeingia, lakini wengi wamechukuliwa na raia waliokata tamaa au wanyang’anyi, na kufanya ugawaji usiwe wa uhakika.
   • Chakula kama nyama, maziwa, mboga, na matunda karibu vimeisha kabisa. Bei za unga zimepanda hadi 3,000-4,000% ikilinganishwa na kabla ya vita. Watu wengi wamelazimika kutumia taka kama mafuta kwa kupikia, na wazazi wanalala watoto wao mapema ili kuepuka maswali ya chakula.
2. Migogoro ya Afya na Mifumo ya Matibabu:
   • Mifumo ya afya iko karibu kuanguka kabisa, na hospitali tano pekee zinazotoa huduma za uzazi. Zaidi ya 80% ya vifaa vya afya vimeharibiwa au hazifanyi kazi.
   • Hospitali zinakosa dawa muhimu, vifaa vya matibabu, na mafuta kwa jenereta. Kwa mfano, 64% ya dawa za saratani hazipatikani, na vituo 25 kati ya 34 vya oksijeni vimeharibiwa.
   • Magonjwa kama vile hepatitis A, dysentery, na polio yameongezeka kwa sababu ya ukosefu wa maji safi na mazingira duni ya usafi. Zaidi ya watoto 10,000 wamegunduliwa na utapiamlo wa papo hapo tangu Januari 2025.
   • Wanawake wajawazito 55,000 wanakabiliwa na hatari za afya, na wengi wao wanaleta watoto kabla ya wakati au waliokosa chakula cha kutosha, na huduma za matibabu zikiwa za chini sana.
3. Kuhama na Kuishi Katika Hali ngumu:
   • Takriban 90% ya wakazi wa Gaza (watu milioni 1.9) wamehamishwa mara nyingi, wengine hadi mara 10 au zaidi. Tangu kuanguka kwa makubaliano ya kusitisha mapigano Machi 17-18, 2025, zaidi ya watu 680,000 wamehamishwa tena, na 82.4% ya eneo la Gaza sasa liko chini ya maagizo ya kuhamia au maeneo yanayodhibitiwa na jeshi la Israel.
   • Watu wengi wanalala katika mahema, magari, au wazi bila makazi salama. Maeneo ya makazi yanazidi kuwa machache, na mazingira ya kuishi ni hatari, na magonjwa yanayoenea kwa sababu ya uchafu na ukosefu wa maji safi.
4. Vifo na Majeruhi:
   • Kulingana na Wizara ya Afya ya Gaza, hadi Juni 11, 2025, angalau Wapalestina 55,104 wameuawa na 127,394 wamejeruhiwa tangu Oktoba 7, 2023. Idadi hii inaweza kuwa kubwa zaidi kwani wengi wamekufa chini ya vifusi au kwa sababu za moja kwa moja kama njaa na magonjwa.
   • Ripoti za Umoja wa Mataifa zinasema kuwa watoto na wanawake wengi wameathirika, na zaidi ya watoto 4,000 waliouawa katika mwezi wa kwanza wa vita pekee.
   • Mashambulizi ya Israel yameelekezwa kwenye maeneo ya makazi, hospitali, na hata maeneo ya ugawaji wa misaada, na kusababisha vifo vingi, kama ilivyoripotiwa na UNRWA na ICRC.
5. Vizuizi vya Misaada na Changamoto za Kibinadamu:
   • Tangu Machi 2 hadi Mei 18, 2025, hakuna misaada iliyoingia Gaza kwa sababu ya mzinga wa Israel, na hata baada ya kuanza tena kwa misaada kidogo, ugawaji umekuwa mgumu kwa sababu ya vizuizi vya usalama, uharibifu wa miundombinu, na wizi wa misaada.
   • UNRWA na mashirika mengine ya kibinadamu yameonya kuwa mfumo wa ugawaji wa misaada unaodhibitiwa na jeshi (Gaza Humanitarian Foundation) haufi mara kwa mara na unasababisha hatari kwa raia wanaojaribu kupata chakula. UNRWA imeripoti kuwa maeneo ya ugawaji yamekuwa "mitego ya kifo," na mamia wameuawa wakijaribu kufikia misaada.
   • Wafanyakazi wa misaada wameuawa, wakiwemo wafanyakazi wa UNRWA na Palestine Red Crescent Society, na wengi wakiwa wamevaa jezi za UN au wakiendesha magari ya UN.
6. Hali ya Wanawake na Watoto:
   • Wanawake na wasichana 700,000 wanakabiliwa na changamoto za usafi wa hedhi kwa sababu ya ukosefu wa maji, vifaa vya usafi, na faragha. Hii inaathiri afya zao, heshima, na usalama.
   • Watoto wanakabiliwa na hatari za utapiamlo, magonjwa, na kukatika kwa elimu. UNICEF inaripoti kuwa watoto 17,000 wametenganishwa na wazazi wao, na juhudi za kuwaunganisha zikiwa ngumu kwa sababu ya vita.
7. Mashambulizi ya Hivi Karibuni:
   • Tangu kuanguka kwa makubaliano ya kusitisha mapigano mnamo Machi 2025, Israel imezidisha mashambulizi ya anga, ardhi, na baharini, ikisababisha uharibifu mkubwa wa miundombinu ya raia, ikiwa ni pamoja na hospitali, shule, na mahema ya wakimbizi.
   • Mashambulizi kwenye maeneo ya ugawaji wa misaada yameripotiwa, na wengi wakiwa wameuawa au kujeruhiwa. Kwa mfano, ICRC iliripoti "mauaji ya halaiki" katika maeneo ya usambazaji wa chakula huko Rafah.
8. Wito wa Kimataifa:
   • Umoja wa Mataifa, ICRC, na mashirika kama UNICEF na UNRWA wametoa wito wa kusitishwa kwa mapigano mara moja, kuachiliwa kwa mateka waliobaki, na kuruhusiwa kwa misaada bila vizuizi.
   • Wito umetolewa pia kwa uchunguzi huru wa mauaji ya wafanyakazi wa misaada na raia, pamoja na wale waliopatikana kwenye makaburi ya halaiki.
   • Ripoti za UN zinasema kuwa hali hiyo ni "dhaifu ya maadili" kwa jumuiya ya kimataifa, na wengi wakishutumu Israel kwa kutumia njaa kama silaha ya vita, jambo ambalo linaweza kuwa uhalifu wa